Τη στιγμή που στην Ελλάδα ακόμα μαλώνουμε για την ανεύρεση χωματερών και χώρων υγειονομικής ταφής των απορριμμάτων (ΧΥΤΑ), στην Ευρώπη το μεγαλύτερο ποσοστό των απορριμμάτων δεν καταλήγει στις χωματερές αλλά ανακυκλώνεται.
Η Ελλάδα και η Πορτογαλία είναι οι μόνες χώρες στην Ε.Ε. που έχουν ανεξέλεγκτες χωματερές (5.000 στην Ελλάδα και 200 στην Πορτογαλία). Αυτό θα πρέπει να αντιμετωπιστεί ως το 2005. Επίσης ως το 2005 θα πρέπει να ανακυκλώνεται στην Ελλάδα τουλάχιστον το 50% των απορριμμάτων.
Αυτή τη στιγμή στη χώρα μας υπάρχει μόνο ένα εργοστάσιο μηχανικού διαχωρισμού απορριμμάτων στα Άνω Λιόσια. Θα διαχειρίζεται καθημερινά 5,5 χιλιάδες τόνους απορριμμάτων. Στη χώρα μας ανακυκλώνεται μόλις το 8% των απορριμμάτων και κομποστοποιείται το 0,7%. Τα οχήματα, οι μπαταρίες, οι Η/Υ, οι οικιακές συσκευές και τα διάφορα τεχνολογικά προϊόντα αποτελούν το 20% των απορριμμάτων που καταλήγουν στις χωματερές. Το 35% ανήκει στα υλικά συσκευασίας και το 45% στις οργανικές ύλες.
Για τα υλικά συσκευασίας έχει εκπονηθεί ήδη πρόγραμμα ανακύκλωσης, όπου συμμετέχουν η τοπική αυτοδιοίκηση, διάφορες εταιρίες και τα σουπερμάρκετ . Για τις οργανικές ύλες ετοιμάζεται πρόγραμμα κομποστοποίησης, στο οποίο θα συμμετάσχουν οι πολίτες (η ανακύκλωση θα ξεκινάει από το σπίτι, με ξεχωριστούς κάδους για τα διάφορα απορρίμματα).
Από τα οργανικά απόβλητα μπορεί να παραχθεί βιοαέριο και στη συνέχεια από αυτό ηλεκτρισμός και θέρμανση. Μονάδα παραγωγής ρεύματος από βιοαέριο λειτουργεί στους Ταγαράδες Θεσ/νίκης. Για τα τεχνολογικά απορρίμματα θα πρέπει να βρεθούν εναλλακτικοί τρόποι διαχείρισης, ώστε να μην καταλήγουν σε «Χ.Υ.Τ.Α.». Προσπάθειες σ’ αυτήν την κατεύθυνση στη Θεσ/νίκη κάνει η «Gea Recycling».
Σύμφωνα με κοινοτική οδηγία, ως το 2015 τα αυτοκίνητα θα πρέπει να αποτελούνται κατά 95% από υλικά που θα μπορούν να ανακυκλωθούν. Αυτό απαιτεί καινούριες τεχνολογίες και από πλευράς αυτοκινητοβιομηχανίας, κι εκεί ακριβώς βρίσκεται το πρόβλημα. (Ο αερόσακος χρειάστηκε 30 χρόνια από τη στιγμή της εφεύρεσής του μέχρι τη στάνταρ καθιέρωσή του ως εξοπλισμού του αυτοκινήτου). Μια καλή προσπάθεια σ’ αυτήν την κατεύθυνση είναι το πρότυπο της Plymouth “Pronto Spider” με 225PS, το οποίο αποτελείται από ανακυκλωμένο πλαστικό PET.
Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα είναι και αυτό των παλιών ελαστικών. Στις Η.Π.Α. χρησιμοποιούνται τα παλιά ελαστικά ως συστατικό (ύστερα από διάφορες επεξεργασίες) για την κατασκευή δρόμων. Η τεχνολογία αυτή εφαρμόζεται ήδη σε 25 πολιτείες. Για τη χάραξη γραμμών χρησιμοποιούν υλικό που προέρχεται από πλαστικό παλιών υπολογιστών.
Ενώ η τεχνολογία βρίσκεται ένα βήμα πριν από την οριστική λύση του προβλήματος των απορριμμάτων, η ίδια ευθύνεται για τη δημιουργία ενός καινούριου «σκουπιδότοπου», του οποίου τις συνέπειες αδυνατεί να αντιμετωπίσει στο άμεσο μέλλον. Μιλάμε για έναν σκουπιδότοπο τεραστίων διαστάσεων, όπου τα απορρίμματα κινούνται με δεκάδες χιλ. την ώρα. Περίπου 100.000 αντικείμενα με μέγεθος κάτω των 10 cm και άλλα 10.000 άνω των 10 cm, περιφέρονται σε ύψος 700 με 1.500 km, κινούμενα με ταχύτητα 10 km/sec (θεωρητικά θα μπορούσαν να καλύψουν μια απόσταση όπως Αθήνα – Θεσσαλονίκη σε 50 sec!).
Είναι σκουπίδια τα οποία έχει στείλει (και συνεχίζει να στέλνει) η ανθρωπότητα στο διάστημα. Συγκεκριμένα το 42% των σκουπιδιών που περιφέρονται στο διάστημα προέρχονται από συντρίμμια προωθητικών πυραύλων, το 22% από εξαρτήματα δορυφόρων, το 17% είναι ολόκληρα τμήματα πυραύλων και το 13% είναι εξαρτήματα όπως βίδες και μεταλλικές ταινίες. Τα πιο «περίεργα» αντικείμενα που αιωρούνται στο διάστημα είναι ένα κομμάτι από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble, ένα κατσαβίδι και ένα … γάντι.
Μόλις το 6% των αντικειμένων που αιωρούνται στο διάστημα είναι δορυφόροι σε λειτουργία. Αν αναλογιστούμε το μέγεθος του χώρου όπου περιφέρονται όλα αυτά, καταλαβαίνουμε ότι η πυκνότητα των σκουπιδιών δεν είναι πολύ μεγάλη. Ο κίνδυνος όμως για τις επανδρωμένες αποστολές είναι υπαρκτός. Οι ειδικοί υποθέτουν ότι από το 2030 τα διαστημικά ταξίδια θα είναι σχεδόν αδύνατα, κι αυτό γιατί το πιο μικρό κομμάτι θα μπορούσε, κινούμενο με ταχύτητα ως και 30.000 km/h, να δημιουργήσει μεγάλες τρύπες στα διαστημόπλοια και να διαλύσει δορυφόρους…
Όλα αυτά δεν είναι θεωρητικά. Στις 8 Δεκεμβρίου 2002 παρουσιάστηκε το πρώτο πρόβλημα, όταν το διαστημικό λεωφορείο Discovery αναγκάστηκε να κάνει ελιγμό αποφυγής ενός σκουπιδιού (από συντρίμμια) μεγέθους 10 cm. Στις 24 Ιουλίου 1996 έγινε το πρώτο ατύχημα. Σε ύψος 660 km συγκρούστηκε ο γαλλικός στρατιωτικός δορυφόρος Cerise με κομμάτι ενός πυραύλου Ariane V-16 με συνολική ταχύτητα 50.000 km/h, με αποτέλεσμα να διαλυθεί ο δορυφόρος και να δημιουργηθούν έτσι χιλιάδες νέα συντρίμμια. Αργότερα χτυπήθηκε και το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble, το οποίο υπέστη ζημιά στον ηλιακό συλλέκτη. Το 2002 ένα «σκουπίδι» έσπασε ένα παράθυρο του διεθνούς διαστημικού σταθμού ISS.
Βλέπουμε λοιπόν ότι ανακύπτει ένα σημαντικό πρόβλημα που χρόνια πριν δε θα μπορούσαμε να φανταστούμε. Το πρόβλημα αυτό θα πάρει μεγαλύτερες διαστάσεις, ειδικά τώρα που το ενδιαφέρον των υπηρεσιών NASA, ESA (αντίστοιχη της Ευρώπης) αλλά και των ινδικών, κινεζικών και ιαπωνικών για τη σελήνη αναζωπυρώνεται λόγω ανακάλυψης σε αυτή του ισοτόπου He-3 -ήλιον 3 (το ισότοπο αυτό είναι μια πηγή καυσίμου σύντηξης υψηλής ενέργειας που δε μολύνει το περιβάλλον). Θα προγραμματιστούν καινούριες αποστολές, οι οποίες θα προσθέσουν τα δικά τους σκουπίδια.
Η μόνη λύση σ’ αυτό το πρόβλημα προς το παρόν είναι να μη δημιουργούνται καινούρια – αυτό όμως φαίνεται αδύνατο.