Μελέτη με τίτλο ‘Εφαρμοσμένη Έρευνα για τη Διαμόρφωση Δεικτών Παρακολούθησης των Εξαγωγικών Επιδόσεων της Ελλάδας’ πραγματοποίησε ο Σύνδεσμος Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος.
Η μελέτη υλοποιήθηκε σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, με επιστημονικό υπεύθυνο τον επίκουρο καθηγητή του τμήματος Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Ιωάννη Χατζηδημητρίου, μετά από ανάθεση από το ΥΠΑΝ, με στόχο να συνεισφέρει στον προσδιορισμό κατάλληλων ενεργειών για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της προώθησης των ελληνικών προϊόντων στις διεθνείς αγορές.
Ο σκοπός της μελέτης αυτής του ΣΕΒΕ ήταν να υπολογίσει Δείκτες Εξαγωγικής Εξωστρέφειας ή Εξαγωγικούς Δείκτες για όλους τους κλάδους παραγωγής προϊόντων της ελληνικής οικονομίας. Οι κλαδικοί δείκτες εξαγωγικής εξωστρέφειας δείχνουν το ποσοστό της ακαθάριστης εγχώριας παραγωγής του κλάδου που αποτελούν οι εξαγωγές των προϊόντων του κλάδου αυτού. Ο υπολογισμός των δεικτών έγινε για το σύνολο του κάθε κλάδου αλλά και για τις εξαγωγές του κάθε κλάδου ανά χώρα εξαγωγής, για ομάδες χωρών και για τις εισαγωγές του κάθε κλάδου.
Η μελέτη των συνολικών κλαδικών εξαγωγικών δεικτών ανέδειξε τους παραγωγικούς κλάδους των οποίων ο βαθμός εξωστρέφειας διαχρονικά διατηρείται, βελτιώνεται ή φθίνει. Η μελέτη των ανά χώρα κλαδικών εξαγωγικών δεικτών ανέδειξε τις χώρες στις οποίες ο κάθε παραγωγικός κλάδος έχει καλές εξαγωγικές επιδόσεις, εκείνες στις οποίες οι εξαγωγικές επιδόσεις φθίνουν, καθώς και τις χώρες στις οποίες οι επιχειρήσεις του κάθε κλάδου δεν δραστηριοποιούνται εξαγωγικά.
Συμπεράσματα
Oι κλάδοι στους οποίους, με βάση τη μελέτη των εξαγωγών τους, προτείνεται να επικεντρωθούν κυρίως οι προσπάθειες προώθησης των ελληνικών εξαγωγών, με δεδομένο ότι εξάγουν ένα σημαντικό ποσοστό της εγχώριας παραγωγής τους που σημαίνει ότι έχουν επιτύχει υψηλό βαθμό εξαγωγικής εξωστρέφειας και δείχνουν να έχουν ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα στις διεθνείς αγορές, είναι με σειρά μεγέθους του βαθμού εξωστρέφειας αυτοί που φαίνονται στον παρακάτω πίνακα (τμήμα Α.).
Η ανάλυση των εξαγωγών ανά κλάδο ανέδειξε, όμως, και κάποιους κλάδους οι οποίοι αποτελούν, προς το παρόν, σχετικά μικρό ποσοστό του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών, αλλά οι επιδόσεις τους τα τελευταία επτά με οχτώ χρόνια όσον αφορά στην εξαγωγική τους εξωστρέφεια είναι πάρα πολύ καλές, ώστε να εκτιμάται ότι τα προϊόντα τους έχουν πολύ καλές εξαγωγικές προοπτικές. Οι κλάδοι αυτοί, με σειρά μεγέθους του βαθμού εξωστρέφειας, φαίνονται στον παρακάτω πίνακα (τμήμα Β.).
H ανάλυση της εξαγωγικής εξωστρέφειας των κλάδων παραγωγής ανά χώρα και περιοχή, έχει αναδείξει και τις συγκεκριμένες χώρες στις οποίες ο κάθε κλάδος δείχνει να έχει ισχυρά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και, συνεπώς, τις καλύτερες εξαγωγικές επιδόσεις, όπως φαίνεται επίσης στα στοιχεία που ακολουθούν:
Α. Κλάδοι με σημαντικές εξαγωγές
Ένδυση και γουναρικά 40,0% προς Βουλγαρία, Γαλλία, Ρωσία, Κύπρο
Βασικά μέταλλα 36,6% προς Ισπανία, ΗΠΑ, Πολωνία
Χημικές ουσίες και προϊόντα 35,4% προς Ην. Βασ. Γερμανία, Ιταλία, Κύπρο
Κλωστοϋφαντουργία 30,1% προς Ιταλία, Βουλγαρία, Ην. Βασ.
Τρόφιμα και ποτά 11,5% προς Ην. Βασ. ΗΠΑ, ΠΓΔΜ
Β. Με μικρή αξία εξαγωγών αλλά μεγάλη εξωστρέφεια
Ιατρικά όργανα ακριβείας και οπτικά 60,1% προς Ην. Βασ. Κύπρο, Βουλγαρία, Γαλλία
Ηλεκτρικές μηχανές και συσκευές 41,6% προς Ην. Βασ. Ιταλία, Βουλγαρία
Μηχανήματα και είδη εξοπλισμού 36,5% προς Ιταλία, Γερμανία, Βουλγ., Ισπανία
Πλαστικά και ελαστικά προϊόντα 26,5% προς Βουλγαρ., Ιταλία, Γαλλία, Ρουμανία
Αλιεία 16,9% προς Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία, Ην. Βασ.
Μεταλλικά προϊόντα 15,5% προς Ρουμανία,Βουλγαρία, ΗΠΑ, Κύπρο
Η ανάλυση των κλαδικών εξαγωγών ανά ομάδα χωρών ανέδειξε ευρήματα που αφορούν στις ελληνικές εξαγωγές στην Ευρωζώνη και στην ομάδα των δέκα χωρών της πρόσφατης διεύρυνσης της Ε.Ε. Οι πέντε βασικοί κλάδοι όπως αναφέρθηκαν παραπάνω (υψηλή αξία εξαγωγών και υψηλός δείκτης εξωστρέφειας) ενώ έχουν να επιδείξουν καλές εξαγωγικές επιδόσεις στις ιδιαίτερα δύσκολες και απαιτητικές αγορές της Ευρωζώνης, έχουν σχετικά χαμηλή εξαγωγική δραστηριοποίηση στις χώρες της διεύρυνσης. Με δεδομένο όμως ότι τα προϊόντα των ελληνικών επιχειρήσεων των κλάδων αυτών δείχνουν να είναι ανταγωνιστικά στις απαιτητικές και δύσκολες αγορές της Ευρωζώνης, η εξαγωγική απουσία τους από τις αγορές των χωρών της διεύρυνσης δεν μπορεί να οφείλεται στο ότι δεν είναι ανταγωνιστικά. Αυτό σημαίνει ότι στις αγορές αυτές, και ιδιαίτερα μετά την ενσωμάτωσή τους στην Ε.Ε., υπάρχουν σημαντικές ευκαιρίες τις οποίες οι ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις πρέπει να εκμεταλλευτούν.
Η ανάλυση των εισαγωγικών δεικτών εννέα επιλεγμένων χωρών έδειξε ότι στις περισσότερες από τις χώρες αυτές υπάρχει αυξανόμενη ζήτηση για εισαγωγές προϊόντων, τα οποία οι ελληνικές επιχειρήσεις εξάγουν με σχετικά μεγάλη επιτυχία σε άλλες, ίσως και δυσκολότερες, όσον αφορά στον ανταγωνισμό, χώρες αλλά όχι στη συγκεκριμένη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Πορτογαλία στην οποία υπάρχει μεγάλη και αυξανόμενη ζήτηση για όλα σχεδόν τα προϊόντα των σχετικά μεγάλων, δυναμικών και εξωστρεφών παραγωγικών κλάδων της χώρας μας. Ωστόσο, οι ελληνικές επιχειρήσεις των κλάδων αυτών εξάγουν ελάχιστες ποσότητες στην Πορτογαλία.
Συνοπτικά οι χώρες αυτές και οι κλάδοι που παρουσιάζουν στην κάθε μία προοπτικές είναι:
Ιταλία (Αλιεία Κλωστοϋφαντουργία - Χημικές ουσίες και προϊόντα - Πλαστικά και ελαστικά προϊόντα Μηχανήματα και είδη εξοπλισμού)
Ισπανία (Χημικές ουσίες και προϊόντα)
Πορτογαλία (αποτελεί μια πολύ καλή ευκαιρία για τις ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις αυτών των κλάδων)
Φινλανδία (Αλιεία - Τρόφιμα και ποτά - Χημικές ουσίες και προϊόντα - Κλωστοϋφαντουργία)
Γερμανία (Όλοι οι κλάδοι. Επιτακτική ανάγκη να διατηρήσουν τα μερίδιά τους εκείνοι που πάνε καλά)
Γαλλία (Αλιεία - Τρόφιμα και ποτά – Κλωστοϋφαντουργία - Χημικές ουσίες και προϊόντα - Βασικά μέταλλα)
Μεγ. Βρετανία (Τρόφιμα και ποτά – Κλωστοϋφαντουργία - Βασικά μέταλλα - Ένδυση και γουναρικά)
Ουγγαρία (Χημικές ουσίες και προϊόντα - Βασικά μέταλλα - Πλαστικά και ελαστικά προϊόντα - Μηχανήματα και είδη εξοπλισμού)
Ρουμανία (Κλωστοϋφαντουργία - Χημικές ουσίες και προϊόντα - Βασικά μέταλλα - Πλαστικά και ελαστικά προϊόντα - Μηχανήματα και είδη εξοπλισμού).
Ο προσδιορισμός των παραγωγικών κλάδων οι οποίοι έχουν αντέξει στην επίθεση του ‘‘εισαγόμενου’’ ανταγωνισμού και έχουν κατορθώσει να διατηρήσουν την ανταγωνιστική τους θέση στην εγχώρια αγορά έδειξε ότι κλάδοι όπως η Κλωστοϋφαντουργία, οι Χημικές Ουσίες και Προϊόντα, τα Βασικά Μέταλλα και τα Μεταλλικά Προϊόντα, οι οποίοι επιδεικνύουν καλούς βαθμούς εξωστρέφειας και ανταγωνιστικότητας στις διεθνείς αγορές, διατηρούν την ανταγωνιστικότητά τους και στην εγχώρια αγορά.
Διαπιστώνεται όμως, ότι η παραγωγική δυναμικότητα ενός σημαντικού αριθμού παραγωγικών κλάδων της ελληνικής οικονομίας δεν επαρκεί για την ικανοποίηση της εγχώριας ζήτησης. Το ενδιαφέρον συμπέρασμα, ωστόσο, είναι ότι η εγχώρια παραγωγική δυναμικότητα ακόμα και κλάδων με υψηλό βαθμό εξωστρέφειας και σχετικά υψηλή αξία εξαγωγών, όπως οι Χημικές Ουσίες και Προϊόντα, δεν επαρκεί για να καλύψει την εγχώρια ζήτηση. Το τελευταίο σημαίνει ότι η ενίσχυση αυτών των κλάδων από τις αναπτυξιακές πολιτικές θα αποφέρει διπλά οφέλη για το εμπορικό ισοζύγιο, καθώς θα έχει ευνοϊκές επιπτώσεις όχι μόνο στην αύξηση των εξαγωγών αλλά πολύ πιθανόν και στη μείωση των εισαγωγών προϊόντων αυτών των κλάδων.
Η προσπάθεια ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας και της ανταγωνιστικότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων τέλος, πρέπει να στοχεύει προς τις παραγωγικές δραστηριότητες που ανήκουν σε κλάδους που είναι εξωστρεφείς και έχουν ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα. Η μελέτη του ΣΕΒΕ εκτιμά ότι η διαμόρφωση και υλοποίηση μιας τέτοιας στοχευμένης πολιτικής θα είναι πιο αποτελεσματική, όσον αφορά στην επιτυχή έκβαση των νέων επιχειρηματικών εγχειρημάτων που θα υποστηριχθούν οικονομικά και τεχνοκρατικά, και θα συνεπάγεται οφέλη όχι μόνο για την ανάπτυξη και την απασχόληση αλλά και για το εμπορικό ισοζύγιο.